Reforma szkolnictwa wyższego stała się faktem, a okres przejściowy niesie z sobą wiele pytań dotyczących tego, gdzie i w jakiej formie publikować wyniki tegorocznych badań. Rozmawiając z naukowcami mamy świadomość, że duża część z nich wstrzymuje się z tego typu decyzjami do czasu pełnej przejrzystości nowego systemu. A ten wciąż jest niepewny, bo brakuje aktów wykonawczych.
Mimo to chcemy wskazać na kilka istotnych zmian, które weszły w życie, są planowane w projektach aktów wykonawczych lub które komunikuje Ministerstwo.
Przypisanie do dyscyplin naukowych
Każdy z pracowników naukowych będzie musiał do końca listopada przypisać się do jednej lub dwóch dyscyplin naukowych – zgodnie z nową klasyfikacją. Wynika to ze zmiany w ocenie parametrycznej – wg nowych zasad ewaluacji będą podlegały nie wydziały, ale dyscypliny na danej uczelni. Deklaracje dotyczące dyscyplin można zmieniać nie częściej niż raz na 2 lata.
Ocena dyscyplin będzie obejmowała publikacje wszystkich pracowników przypisanych do danej dyscypliny na danej uczelni. Każdy pracownik będzie musiał zgłosić maksymalnie jedną publikacje rocznie z dyscypliny, do której jest przypisany, jednak nie mniej niż jedną za cały okres oceny. Brak publikacji powoduje tzw. N0 i jest surowo karany w algorytmie oceny.
Zmiany punktacji czasopism i monografii
Zupełnej zmianie ulega skala punktacji czasopism i monografii.
Dotychczas punktacja czasopism mieściła się w przedziale do 50 punktów, teraz skala obejmować będzie przedział 20-200 punktów. Przy czym przepisy wprowadzające ustawę precyzują, że w najbliższej ocenie parametrycznej publikacje w czasopismach w latach 2017 i 2018 zostaną ocenione wg dotychczasowej skali, co oznacza, że nowa wyższa punktacja będzie miała zastosowanie dopiero od 2019 roku.
W przypadku monografii dotychczasowe 25 punktów (lub 50 w przypadku monografii uznanej za wybitną) zostanie zastąpione 80 i 200 punktami, o których mowa w projekcie rozporządzenia. Ilość punktów za monografie ma zależeć od wydawnictwa, w którym została wydana, stąd zostaną opublikowane 2 listy wydawców – tych za 80 i tych za 200 punktów. Nieoficjalnie mówi się o tym, że na tej drugiej będą wyłącznie najlepsze zagraniczne wydawnictwa.
Jednak w odniesieniu do monografii przepisy przejściowe nie mówią nic o ocenie monografii za lata 2017 i 2018, co oznacza, że – podobnie jak w latach poprzednich – nowe przepisy zadziałają wstecz i wszystkie monografie z okresu od roku 2017 uzyskają 80 lub 200 punktów. Ewentualnie 0 punktów, jeśli były wydane w wydawnictwach niespełniających kryteriów ministerstwa.
Lista wydawców
W przypadku osób, które mają gotowe monografie do wydania, kluczowe jest by wiedzieć, w którym wydawnictwie je opublikować. Ministerstwo miało owe listy wydawców opublikować w październiku, wraz z wejściem w życie nowej ustawy. Pod koniec września otrzymaliśmy jednak informację, że stanie się to dopiero w grudniu 2018 lub styczniu 2019. Trudno więc przewidzieć, kiedy faktycznie poznamy listy wydawców. W związku z tym dalsze wstrzymywanie się z publikacją gotowych już książek nie jest dobrą decyzją, szczególnie w przypadku osób, które chcą zdążyć z habilitacją.
Jak w takim razie wybrać wydawnictwo?
Ministerstwo zapewnia, że lista wydawców za 80 punktów będzie bardzo szeroka. Potwierdza to projekt rozporządzenia w tej sprawie, wg którego wejście na listę wydawców punktowanych wymaga spełnienia wyłącznie dwóch kryteriów:
- Kryterium etyczne – stosowanie „zasad etyki publikacyjnej mające na celu przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom publikacyjnym, w szczególności zgodne z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej (COPE – Committee on Publication Ethics)”
- Kryterium naukowe – posiadanie „ustalonej procedury recenzji naukowej dla wszystkich monografii naukowych lub monografii pod redakcją naukową”
Procedura recenzji jako kryterium oceny wydawnictw
W maju br. na Warszawskich Targach Książki zadaliśmy wydawcom publikacji naukowych – tym uczelnianym, jak i prywatnym, w tym największym – pytanie o to, jakie procedury recenzji stosują. Wszystkie wydawnictwa – bez wyjątku – akceptowały dostarczenie tekstu wraz z recenzją, co niesie za sobą ryzyko przyjęcia publikacji z tzw. „recenzją grzecznościową”.
Nie mamy informacji, czy przyjmowanie recenzji od autora będzie uznawane przez Komisję Ewaluacji Nauki za „ustaloną procedurę recenzji”. Wątpliwości budzi też samo sformułowanie „ustalona” a nie np. „stosowana”, co teoretycznie formalnie otwiera furtkę wydawnictwom, które procedurę ustaliły, ale jej nie stosują. Mamy jednak nadzieję, że to jedynie przeoczenie, które zostanie skorygowane przed opublikowaniem rozporządzenia lub że w praktyce ważniejsza będzie intencja ustawodawcy, by wyeliminować publikowanie monografii bez obiektywnej oceny merytorycznej leżącej po stronie wydawcy.
Kierując się tą intencją udoskonaliliśmy w tym roku nasze standardy recenzji, które już wcześniej spełniały wysokie standardy:
- Nie przyjmujemy recenzji dostarczonych przez autorów, ani nawet sugestii autorów co do osoby recenzenta;
- Recenzja spełnia standardy „double-blind” i recenzent składa pisemne oświadczenie, że nie wie, kto jest autorem przedłożonej mu monografii;
- Recenzentami są naukowcy w stopniu co najmniej doktora habilitowanego, dlatego wymagamy od nich nie tylko krytycznej oceny dzieła, ale również wskazania autorom sposobów jego poprawy. Dzięki temu mają oni wpływ na kształt dzieła, a autorzy uzyskują wsparcie merytoryczne;
- Recenzja odbywa się w trzech etapach: roboczym, ostatecznym i oceny potencjału autorów (w tym ostatnim recenzent poznaje nazwiska autorów);
- Nazwisko recenzenta jest ujawniane w publikacji, drukowana jest też jego ostateczna ocena dzieła;
- Jako monografie publikujemy tylko takie książki, które zawierają badania własne autorów – inne publikacje, o charakterze teoretycznym, publikujemy jako podręczniki.
Tak ustalona i stosowana procedura recenzji wyznacza najwyższe standardy na polskim rynku.
Dlatego zapraszamy Państwa serdecznie do współpracy i nadsyłania prac do publikacji jeszcze w 2018 roku. Mamy jeszcze kilka wolnych miejsc w naszym kalendarzu wydawniczym na ten rok.